2023 - "I think I've been having revelations"
10 ➤ 1
#10 The Beatles - Now and Then
De échte reden dat we ons dit jaar weer aan het begin van de revolutie van de popmuziek waanden: we vonden dit jaar zowel The Rolling Stones als The Beatles terug in de hitlijsten en beiden met geweldige, eigentijdse producties. The Stones met de gloednieuwe, bitterzoete bluesballade “Sweet Sounds of Heaven”, waar ze alles voor uit de kast trokken: van de meest levendige Jagger-vocalen in 30 jaar tot Lady Gaga en Stevie Wonder in bijrollen. The Fab Four met “Now and Then”, een opgepoetste versie van een ingetogen pianoballad die John Lennon in 1977 schreef. Als de compositie je niets doet, dan toch wel de combinatie van de vocalen van John Lennon, dankzij AI vertrouwd én helder klinkend, met in de achtergrond bijna verdwijnend de krakerige real life-vocalen van de tachtigjarige Macca. Combineer dat met een tekst die lijkt te verlangen naar de gloriejaren van de groep (“Now and then I miss you / Now and then I want you to be there for me”) en concludeer dat dit eigenlijk, jaren na dato, de perfect laatste single is van – nog altijd – de grootste popgroep aller tijden.
#9 Pangaea - Installation
In veel opzichten doet het huidige dancelandschap me denken aan medio jaren ’90. Er is een uit de klauwen gelopen hypetrain die draait om hard, harder, hardst (toen: gabber, nu: hardtechno) waardoor ineens een variant met vrolijke melodietjes ontstaat die nauwelijks kwalitatief beter is (toen: happy hardcore, nu: memetechno). Het duurzamere antwoord dat destijds opkwam was overigens trance; ook dat genre lijkt op dit moment aan een comeback bezig. Naast de tegenbeweging op melodie ontstaat er ook een tegenbeweging op ritme: de kick-gebaseerde techno kent tegenhangers in de op breakbeats gebaseerde drum and bass (ook aan een comeback bezig), jungle (in de ‘90s populair) en een nieuwe variant: bass house. Bass house heeft wel de groove van traditionele four-to-the-floor house, maar de melodie zit veel vaker in de (distorted) baslijn. Op “Installation” is dat goed te horen: de wobbly baslijn dicteert het nummer vanaf de eerste seconde. Later wordt het opgevuld met catchy, geknipte samples (boom boom – esso esso!) waardoor je een traditioneel, repetitief houseliedje krijgt. Maar wel eentje die enorm aanstekelijk is en wanneer je ‘m eenmaal op een dansvloer hebt gehoord – en die kans was vrij groot, als je afgelopen zomer op een feestje of festival bent geweest – wil je ‘m nog een keer horen. Kevin McAuley aka Pangaea beheerst alle smaken in de elektronische muziek: hij werd ooit bekend als dubstepproducer maar richtte zich de laatste jaren ook meer op techno. Het album “Changing Channels” dat hij dit jaar uitbracht laveerde echter tussen garage en happy hardcore. Maar het prijsnummer was dan toch “Installation”, en als dat een indicatie geeft voor wat er komen gaat, verwacht dan volgend jaar meer zonneschijn, minder beukende kicks en iets meer groove op de dansvloer.
#8 Tyla - Water
‘Calm Down’ van Rema was één van de grootste wereldwijde hits van het jaar en Burna Boy speelde als headliner op zaterdagavond Down the Rabbit Hole plat en verkoopt volgend jaar de ArenA uit, ondanks dat hij een vol Gelredome dit jaar nog in de steek liet. Als 2023 iets heeft duidelijk gemaakt, is het wel dat afrobeat huge is. Maar is het een blijvertje? Het is een genre dat wel érg duidelijk alleen bij Gen Z aansluit – mijn aanwezigheid bij het liveoptreden van Rema trok de gemiddelde leeftijd flink omhoog – en vergaart ook voornamelijk populariteit door soundbytes op TikTok. Is het dan niet een hype? Staan deze artiesten ook over een aantal jaar nog op hoog op de affiches van de festivals of dooft het uit zoals dubstep 10 jaar geleden? Tyla bewees dit jaar dat afrobeat grenzen kan doen vervagen. Met een liedje dat aan bekendheid won door de socials, bleef hangen in de hitlijsten over de zomer heen en ineens ook critici aan het luisteren zette. De hele wereld kent het liedje, hiphopicoon Travis Scott maakte er een remix van en het staat op het punt de eerste Grammy for Best African Music Performance te winnen. ‘Water’ is ook gewoon heel erg goed in al zijn eenvoud: catchy hooks, broeierige instrumental en een extreem dansbaar ritme. Het combineert de sensuele verleiding van Aaliyah (‘Rock the Boat’) met de omfloerste hitsigheid van Drake (‘One Dance’). Daarmee is het sexy, maar niet plat – en dat is precies waar we, sinds ‘WAP’ zo’n beetje de song van het jaar 2020 werd, behoefte aan hadden. ‘Water’ is een liedje waarvan we, áls we een jaar of 20 verder zijn, pas echt kunnen taxeren hoe invloedrijk het was – maar voor nu: laat die (afro-geïnspireerde) zomer maar komen.
#7 The National - Eucalyptus
Luisteren naar de muziek van The National is als een avondje met een fleecedeken op de bank: warm en comfortabel, maar niet de avond waarop je normaal gesproken de meest memorabele herinneringen maakt. Hun albums zijn in mijn oordeel ook vaak heel erg goed, maar springen er nooit uit in een jaarlijstje. Misschien wel omdat ze zo constant zijn – ze maken muzikaal geen bijster grote sprongen – maar juist dát is ook een kwaliteit: bands die geforceerd een ander genre opzoeken zijn ook vaker gedoemd te falen dan te slagen. Nee, dan liever de consistente kwaliteit van The National, die het maken van sferische, melancholische indie rock met licht deprimerende teksten tot kunst hebben verheven. Niet in de laatste plaats met dank aan de donkere stem van zanger Matt Berninger. Dit jaar brachten ze liefst twee albums uit, die ook beide weer niet in mijn top-10 van het jaar zijn geëindigd. Maar er stonden wel wat pareltjes op: de samenwerkingen met Taylor Swift (‘The Alcott’), Phoebe Bridgers (‘Laugh Track’) en Bon Iver (‘Weird Goodbyes’) en de uitgesponnen nieuwe publieksfavoriet ‘Space Invader’. Mijn persoonlijke favoriet was echter het break-up anthem ‘Eucalyptus’. Tekstueel veel concreter dan we gewend zijn van The National, gaat het over de treurigheid van het moeten verdelen van spullen die jullie samen in bezit hadden: een beetje het “CD van jou, CD van mij”-gevoel alleen dan veel droeviger. Omdat het gevoel eens niet zo abstract wordt beschreven, maar juist de concrete situatie komt het veel meer binnen, en is de frustratie bijkans voelbaar (“You should take it / You should take it!”). En dan eindigt het ook nog met een hook van jewelste (“It wouldn’t be fai-air”) waardoor ook dit liedje live hartverscheurend mooi zal klinken – want het bijwonen van een concert van deze band voelt juist wél altijd als veel meer dan een regulier avondje uit.
#6 Sufjan Stevens - Will Anybody Ever Love Me?
Misschien wel de beste singer/songwriter van zijn generatie, Sufjan Stevens, bracht dit jaar eindelijk weer een singer/songwriter album uit. De afgelopen jaren richtte hij zich op allerlei andere uithoeken: electro, meditatiemuziek, en het componeren van muziek voor ballet en films, waaronder succesvol voor Call Me By Your Name. Maar zijn échte topwerken zijn wat mij betreft toch de ingetogen folkalbums ‘Illinois’ (2005) en ‘Carrie & Lowell’ (2015). Dit jaar verscheen ‘Javelin’, een album dat bij vlagen wederom tot het diepst van je ziel raakt. Er was ook veel te verwerken: Stevens verloor dit jaar zijn levenspartner en maakte eerder bekend te lijden aan Guillain-Barré, een acute aandoening aan het zenuwstelsel. Het geeft extra lading aan een droevige, intense plaat. De meest memorabele song was ‘Will Anybody Ever Love Me?’. Wat begint als een bijna klassieke Sufjan Stevens-song, met zijn kenmerkende fragiele fluisterzang en een tokkelende banjo, bouwt gestaag op met aanzwellende violen en een engelachtig koortje tot een epische soundtrack van vertwijfeling. En het gaat hier niet om de twijfel of je daadwerkelijk iemand zal tegenkomen, maar meer de sluimerende vraag of je het zélf wel waard bent om van gehouden te worden. En dat is in dit geval niet alleen puberale onzekerheid, maar ook een stem van iemand die net de liefde van zijn leven is verloren en zich afvraagt hoe het leven er nu uit gaat zien. Sufjan Stevens weet opnieuw een ingrijpende levensgebeurtenis op een grootse, maar intieme manier te vertalen in een prachtsong.
#5 Dua Lipa - Houdini
De samenwerking tussen Dua Lipa en Kevin Parker (aka Tame Impala) doet op het eerste gezicht aan als een clash tussen twee werelden. Enerzijds discokoningin Dua Lipa, die geweldige poptunes maakt die volledig drijven op herhaling en hooks die na de eerste luisterbeurt al blijven hangen. Anderzijds Kevin Parker, die in zijn werk altijd op zoek is naar nieuwe afslagen - soms met verschillende ritmes en tempo's binnen hetzelfde Liedje - en ontregelende, scherpe synth-hooks die pas na een paar keer luisteren op hun plek vallen. Maar op 'Houdini', de single die vooruitloopt op de release van het derde album van Dua Lipa in 2024, de langverwachte opvolger van 'Future Nostalgia' uit 2020, lukt het juist om the best of both worlds te combineren. Nog altijd een four-on-the-floor dance-pop beat, een funky baslijn en een tekst over de Femme fatale op de dansvloer, die jouw aandacht opeist en je vervolgens niet meer laat gaan. Maar de randjes zijn een stuk scherper: de synth-hooks schuren hier en daar en de productie voelt een stuk voller en minder gepolijst. Het is echter nog steeds catchy en als je eenmaal bij het refrein bent, voel je dat het een hit is dankzij de hook "I come and I go / Tell me all the ways you need me". Maar de echte punch zit in de brug, als toch de euforie het wint, de muziek opstijgt en ze zingt: "Maybe you could be the one to make me stay" gevolgd door een typische Tame Impala synth-solo. Dit is gewoon een (hele goede) popsingle, maar het voelt ook als een belofte naar veel meer. Als één van de grootste popsterren van het moment het experiment niet schuwt en wat psychedelische afslagen durft te nemen op haar nieuwe album, dan kunnen we nog heel wat verwachten.
#4 James Blake - Loading
James Blake is ook zo’n artiest die ik al lang met veel interesse volg. Al vanaf dat hij doorbrak met de gevoelige Feist-cover ‘Limit to Your Love’, langs het alternatieve R&B meesterwerk ‘Overgrown’, tot hij een tweede carrière begon als producer van hiphopsterren als Kendrick Lamar en Travis Scott. Ook in die versie van zichzelf kon hij kwijt waar hij goed in was: met behulp van intense soundscapes en zijn eigen, vervormde stem een beklemmende sfeer neerzetten. Hier en daar experimenteerde hij in zijn solowerk altijd al met synthesizers en flirtte hij al met electro, zeker in zijn liveshows (de track ‘Voyeur’!), maar het vocale stond wel altijd centraal. ‘Playing Robots Into Heaven’, zijn albumrelease dit jaar, is wel een turning point: de synthesizer en de drumcomputer staan centraal en het is veel meer een electro-album met aanvullende vocale samples. En mij bevalt dat erg goed. ‘Asking To Break’ is nog een dromerig, haast ambient-achtige opening, maar later gaat het gas er flink op met de bij vlagen ontregelende techno in ‘Tell Me’. Daartussen zit wat mij betreft de sleuteltrack van het album: ‘Loading’. Het 2-step ritme, de monotone synth en de afstandelijke vocale samples laten het in eerste instantie overkomen als een kille track, maar juist de vocalen van Blake zelf brengen er onder begeleiding van extra, warme synths, weer wat ziel in – al klinkt hij zelf door de distortion ook als een robot. Het is alsof je AI vraagt om een menselijk klinkende liefdestrack te maken – het raakt, maar voelt ergens toch koud. En het combineert wat mij betreft perfect de twee werelden van James Blake: de introspectieve, warme songwriter en de klinische electro-producer. Een surrealistisch goede track.
#3 Foo Fighters - The Teacher
Het overlijden van drummer Taylor Hawkins had het einde kunnen betekenen van de Foo Fighters. Iemand die met zijn energie toch echt een stempel drukte op de sound viel weg, terwijl de inspiratie van de band – actief sinds het uit elkaar vallen van Nirvana door de dood van dat andere icoon in 1994 – door de jaren heen toch ook wat weggeëbd leek. Des te indrukwekkender dat ze dit jaar bij de release van het eerste post-Hawinks album ‘But Here We Are’ juist inspiratie teruggevonden lijken te hebben. Meer bewijs dan het epische ‘The Teacher’, dat specifiek lijkt te zijn geïnspireerd door de dood van Grohls moeder in hetzelfde jaar, heb je niet nodig. Wat lijkt te beginnen als een vrij standaard rockplaat, met een krachtige Foo Fighters-hook (“Hey kid, what’s the plan for tomorrow?”) neemt gedurende de speelduur van 10 minuten een aantal keer een andere afslag. Het intro komt een aantal keer terug (“Who’s at the door now?” waarna er een rustiger, haast psychedelisch gedeelte volgt. Tot het einde van het lied blijven tempo en ritme afwisselen. Het blijft dus boeien, maar voelt ook nergens geforceerd: Grohl heeft een verhaal te vertellen en heeft daar de tijd voor nodig, tot de laatste door merg en been gaande “Goodbye” heeft geklonken. Een rocksong van 10 minuten met deze consistente kwaliteit – dus niet alleen door het oprekken van de tijdsduur met een lange gitaarsolo of een aangeplakt outro, maar écht een song van 10 minuten – dat kan alleen van een muzikant komen die zoveel heeft meegemaakt. Een waanzinnig knappe, nu al tijdloze soundtrack van verlies en verwerking.
#2 Lana del Rey - A&W
Lana del Rey blijft toch wel één van de meest enigmatische verschijningen in de popmuziek. Er heerst altijd een zweem van geheimzinnigheid rond haar persoon, al sinds de internetophef rond haar doorbraaksingle ‘Video Games’. Haar beperkte publieke optredens en weinige concerten dragen juist bij aan haar populariteit. Afgelopen juli kondigde ze aan een week later een Ziggo Dome een concert te geven – en ondanks deze korte tijdspanne was het binnen een vloek en een zucht uitverkocht. Muzikaal gezien heeft ze het afgelopen decennium ook een enorme ontwikkeling doorgemaakt, met als hoogtepunt het ingetogen meesterwerk ‘Norman Fucking Rockwell!’ (2019). Lana kan veel, maar is op haar best als de liedjes zonder al teveel opsmuk gebracht worden, met ruimte voor de melancholische ondertoon en haar bedwelmende vocalen. Maar toch… wel altijd een vleugje mysterie. En precies daarom is ‘A&W’ misschien wel haar beste liedje ooit. Het begint precies zo melancholisch als haar bekendste werken, met een dromerige piano en een akoestisch gitaartje, en in de tekst een terugblik op haar jeugd. De droom krijgt echter een rafelrandje in het refrein, waarop ze al een hint geeft voor wat komen gaat: “It's not about havin' someone to love me anymorе / This is the experience of bein’ an American whore”. Hierna slaat het lied halverwege om: de melancholie is verdwenen en over trapbeats horen we ineens een hele andere toon: “Your mom called, I told her, you're fuckin' up big time”. Lana del Rey heeft vaker een haat/liefde verhouding gehad haar eigen persona (en met name hoe dit in de media wordt afgebeeld), maar dit is een volledige omarming van de verleidelijke, uitdagende en imponerende versie van haarzelf – daarmee de regie nemend over haar eigen vrouwelijkheid. Lana del Rey is de baas over Lana del Rey, en niemand anders: dit is een feministisch anthem if we ever got one, en het is fantastisch.
#1 boygenius - Not Strong Enough
Dit jaar had ik één onbetwist favoriet livemuziek-moment. Dat was op dag 2 van Lowlands, ergens in de namiddag in de Bravo, toen boygenius op driekwart van de set bezig was met ‘Not Strong Enough’. En dan specifiek het moment nadat de brug met het repeterende “Always an angel / Never a God” is afgerond, vervolgens Lucy Dacus voor de laatste keer het refrein aftrapt met “I don’t know why I am the way” en hierna – en precies om dit moment gaat het – wordt aangevuld door Julien Baker en Phoebe Bridgers als ze in harmonie samen “I am” zingen. Ik geloof niet dat ik meer kippenvel heb gehad op een zeker moment dan toen. Het was het moment waarop alles klopte, waarop alles waar deze groep voor staat samenkwam in de muziek en in de zang, en het was wonderschoon. In de maanden na deze magische ervaring is er geen liedje dat ik zo vaak obsessief op repeat heb gehad – ik was als een pubermeisje verliefd op Phoebe, op Julien, op Lucy – en met name op de drie-eenheid boygenius. boygenius is de vrouwelijke supergroep die perfect de tijdsgeest vat en tegelijkertijd muzikaal vernieuwend en grensverleggend is. In de kern feministisch en strijders tegen het patriarchaat - maar daarin zijn ze niet uniek. Wat hen wel uniek maakt is dat hun verschillende persoonlijkheden elkaar aanvullen en ook andere perspectieven bieden die geïllustreerd kunnen worden aan de hand van hun bijdrage op ‘Not Strong Enough’. De dromerige Phoebe Bridgers, met haar weidse vocalen, begint het lied over hoe existentiële twijfel het dagelijks leven kan overnemen (“Black hole opened in the kitchen / Every clock’s a different time”). De introverte Julien Baker maakt het met haar kleine, quasi-nonchalante zang concreet en schetst het escapisme dat daarop kan volgen (“Drag racing through the canyon / Singing ‘Boys don’t cry’”). In de refreinen worden de gedachten gespecificeerd: de onzekerheid om te kunnen voldoen aan de eisen – van je partner, of van de (patriarchale) maatschappij (“I am not strong enough to be your man / I lied, I am – just lowering your expectations”). Waarna Lucy Dacus, moederfiguur in de groep, met haar overrompelende altstem het idee om tekort te schieten samenvat (“Always an angel / Never a God”) om het vervolgens terug te brengen naar het (semi-)refrein, waarin de magie van hun samenzang het lied eindigt. ‘Not Strong Enough’ is mijn favoriete liedje van dit jaar, van dit decennium en misschien wel van deze eeuw.
Volledige lijst
| 1 | Not Strong Enough | boygenius |
| 2 | A&W | Lana Del Rey |
| 3 | The Teacher | Foo Fighters |
| 4 | Loading | James Blake |
| 5 | Houdini | Dua Lipa |
| 6 | Will Anybody Ever Love Me? | Sufjan Stevens |
| 7 | Eucalyptus | The National |
| 8 | Water | Tyla |
| 9 | Installation | Pangaea |
| 10 | Now And Then | The Beatles |
| 11 | Nothing Matters | The Last Dinner Party |
| 12 | Fairlies | Grian Chatten |
| 13 | What You Say? | Young Marco |
| 14 | Did you know that there’s a tunnel under Ocean Blvd | Lana Del Rey |
| 15 | vampire | Olivia Rodrigo |
| 16 | Blackbox Life Recorder 21f | Aphex Twin |
| 17 | Yum | slowthai |
| 18 | Cha Cha Cha | Käärijä |
| 19 | Sweet Sounds Of Heaven (feat. Lady Gaga) | The Rolling Stones |
| 20 | It Must Change | ANOHNI |
| 21 | Kill Bill | SZA |
| 22 | Olympus | Blondshell |
| 23 | DREAMER | The Blaze |
| 24 | Is U | Overmono |
| 25 | Back On 74 | Jungle |
| 26 | Sonder | Barry Can’t Swim |
| 27 | Fantasy | Coloray |
| 28 | Tropic Morning News | The National |
| 29 | Paper Machete | Queens of the Stone Age |
| 30 | De Machine | Sef |
| 31 | Ook Als Ze Er Niet Meer Zijn | WIES |
| 32 | Placebo Effect | d4vd |
| 33 | Terms and Conditions | Mahalia |
| 34 | If You Don’t Want My Love | Jalen Ngonda |
| 35 | Offering | Gabriels |
| 36 | Overcome | Nothing But Thieves |
| 37 | Chosen to Deserve | Wednesday |
| 38 | Stay For Something | CMAT |
| 39 | That! Feels Good! | Jessie Ware |
| 40 | Enjoy Your Life | Romy |
| 41 | Padam Padam | Kylie Minogue |
| 42 | The Narcissist | Blur |
| 43 | Sinatra Drive Breakdown | Yo La Tengo |
| 44 | In the Dark | Biig Piig |
| 45 | Cool About It | boygenius |
| 46 | Dance The Night | Dua Lipa |
| 47 | Sterrenlopen (met S10) | Wende |
| 48 | My Love Mine All Mine | Mitski |
| 49 | Dive | Olivia Dean |
| 50 | Strangers | Kenya Grace |
| 51 | Leugenaar II | WIES |
| 52 | Als Ik God Was | Froukje |
| 53 | En Toch | Sticks |
| 54 | Laugh Track (feat. Phoebe Bridgers) | The National |
| 55 | Rommel | Goldband |
| 56 | Baby again.. | Fred again.. |
| 57 | Off Wiv Ya Headz | Nia Archives |
| 58 | denver luna | Underworld |
| 59 | Wespennest | DJ Koze |
| 60 | Blue Lights | Jayda G |
| 61 | Pearls | Jessie Ware |
| 62 | Blind | SZA |
| 63 | Moonlight | Kali Uchis |
| 64 | Hot Sauce | Pete Philly & Perquisite |
| 65 | I’ll Be Loving You | Kraak & Smaak |
| 66 | CooCool | Róisín Murphy |
| 67 | Ghosts Again | Depeche Mode |
| 68 | Riptide (feat. The Haunted Youth) | King Viktor |
| 69 | needy as hell | philine |
| 70 | Welcome To My Island | Caroline Polachek |
| 71 | Super Shy | NewJeans |
| 72 | Big Tear | Pitou |
| 73 | Nollestrand | DeToegift |
| 74 | Lente ’22 | Spinvis |
| 75 | Dat Mag Niet | De Jeugd Van Tegenwoordig |
| 76 | De Rem | NONCHELANGE |
| 77 | Allang Niet Meer Van Jou | Mula B |
| 78 | Gereden | Hef |
| 79 | Land Dat Niet Bestaat | Sef |
| 80 | The Hillbillies | Baby Keem |
| 81 | namesake | Noname |
| 82 | The Hard Way | PNAU |
| 83 | Firebreak | Confidence Man |
| 84 | Speed Drive | Charli xcx |
| 85 | Tension | Kylie Minogue |
| 86 | Loveher | Romy |
| 87 | Miracle (with Ellie Goulding) | Calvin Harris |
| 88 | (It Goes Like) Nanana | Peggy Gou |
| 89 | adore u | Fred again.. |
| 90 | Now U Do | DJ Seinfeld |
| 91 | Good Lies | Overmono |
| 92 | Only Love Can Save Us Now | Kesha |
| 93 | Borderline | Tove Lo |
| 94 | No Reason | The Chemical Brothers |
| 95 | Silence Of Love | Tiga |
| 96 | Life In The Time | Ben Howard |
| 97 | Weird Goodbyes (feat. Bon Iver) | The National |
| 98 | Lost Inside My Head | Goldkimono |
| 99 | Echolalia | Yves Tumor |
| 100 | kisses | Slowdive |